કદંબના ઝાડને દેવનું વૃક્ષ માનવામાં આવે છે. કદંબ તેના ઔષધીય ગુણધર્મો માટે આયુર્વેદમાં ખૂબ પ્રખ્યાત છે. કાદંબના ઝાડનો ઉપયોગ ઘણા રોગોની સારવાર માટે થાય છે. કદંબની એક ખાસ વાત એ છે કે તેના પાંદડા ખૂબ મોટા છે. અને તેના ફળ લીંબુ જેવા હોય છે.
કદંબના ફૂલોનું પોતાનું જ મહત્વ છે. ભારતમાં સુગંધિત ફૂલોમાં કદંબ નું ફૂલ ખૂબ મહત્વનું છે. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને તેના ફૂલો ખૂબ જ પ્રિય હતા. પ્રાચીન વેદ અને રચનાઓમાં આ સુગંધિત ફૂલોનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. કદંબનાં અસંખ્ય ગુણોના આધારે તેના ફાયદા પણ અસંખ્ય છે.
તો ચાલો હવે અમે તમને જણાવીએ કદંબના ઝાડના અનેક ફાયદો વિશે. : આખો દિવસ કામ કર્યા પછી ઘણી વાર આંખમાં દુખાવો થવાની ફરિયાદો રહે છે. કદંબના દાંડીની છાલને પીસી લો અને તેમાંથી નીકળેલો રસ આંખોની ચારેબાજુ લગાવવાથી આંખનો દુખાવો ઓછો થાય છે.
કદંબનાં પાનનો ઉકાળો બનાવી તેનાથી કોગળા કરવાથી તે મોંના રોગોમાં ફાયદાકારક છે. મોટે ભાગે શરીરમાં પોષણના અભાવ અથવા અસંતુલિત આહારને કારણે મોંમાં ફોલ્લા થાય છે. કદંબના પાનનો ઉકાળો કરીને કોગળા કરવાથી મોંના ચાંદાથી રાહત મળે છે.
તાવ આવ્યો હોય ત્યારે પાંચ તુલસીના પાન સાથે પાંચ ગ્રામ કદંબની છાલ ને મેળવીને ઉકાળો બનાવવો અને આ ઉકાળનું સેવન થોડા દિવસ નિયમિત કરવું. આવું કરવાથી તાવ ખુબ જ ઝડપથી સારો થઈ જાય છે. કદંબ બેક્ટેરિયાથી થતાં વિવિધ ચેપની સારવાર માટે પણ વાપરી શકાય છે. જેના કારણે પાચનતંત્ર, નર્વસ સિસ્ટમ, હાડકાની વગેરે સારવાર થઈ શકે છે.
કદંબના ફૂલ નો ઉપયોગ ટાઇપ-2 ડાયાબિટીસ ની સારવાર માટે થઈ શકે છે. કદંબ કોલેસ્ટરોલ અને ટ્રાઇગ્લાઇસેરાઇડ નું સ્તર ઘટાડવા માટે પણ વાપરી શકાય છે. કદંબમાં એન્ટી ફંગલ ગુણધર્મો છે. તેના ઉપયોગથી ત્વચા અને કાનના ચેપનો ઉપચાર કરી શકાય છે. તેના પાન અને છાલના રસમાં ફંગલ વિરોધી ગુણધર્મો હોય છે જે ખૂબ ફાયદાકારક છે.
પેશાબની બિમારીના કિસ્સામાં પેશાબ કરતી વખતે પીડા, બળતરા થવી અથવા તૂટક તૂટક પેશાબ આવવો જેવી સમસ્યા છે તો કદંબનો ઉપયોગ ખૂબ ફાયદાકારક છે. જો વધારે પડતી ઉધરસ આવતી હોય તો કદંબનું સેવન કરવું ખૂબ ફાયદાકારક છે. કદંબની દાંડીની છાલનો 5-10 મિલી ઉકાળો પીવાથી ઉધરસ અથવા કફમાં રાહત મળે છે.
દૂધની અછતને લીધે માતાને દૂધ પીવડાવવામાં અથવા સ્તનપાન કરાવતી માતા માટે કદંબ ફાયદાકારક છે. કદંબ ફળનું સેવન કરવાથી માતામાં દૂધનું પ્રમાણ વધવામાં મદદ મળે છે. કદંબ સંધિવા, સ્નાયુઓની જડતા જેવી આરોગ્યની સ્થિતિના ઉપચારમાં ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે.
સ્વાભાવિક રીતે તેમાં બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો છે. તેમાં ક્વેર્સિટિન, ડેડઝિન, સિલિમરિન, એપિજિનિન અને જેનિસ્ટિન જેવા ફ્લેવોનોઇડ્સ ના ગુણધર્મો પણ છે જે હાડકાની સમસ્યાઓના કારણે શરીરમાં થતી પીડાને દૂર કરી શકે છે.
કદંબના ફૂલ શરીરની નબળાઇ દૂર કરવામાં મદદગાર સાબિત થઈ શકે છે. પગની ઈજા અને બળતરામાં કદંબના ફૂલ નો ઉપયોગ ફાયદાકારક છે. કદંબ ઘાને ઝડપથી સારો કરવામાં મદદ કરે છે, કારણ કે તેમાં હીલિંગના ગુણધર્મો છે જે ઘાને ઝડપથી મટાડવામાં મદદ કરે છે.
પાચક તંત્રને જાળવવા માટે કદંબ એક અસરકારક દવા છે કારણ કે કદંબમાં રોગનિવારક ગુણધર્મો છે જે નબળી પાચન શક્તિને કારણે થતાં અતિસારને નિયંત્રણ કરે છે. કદંબનો ઉપયોગ ત્વચા સંબંધિત સમસ્યાઓ દૂર કરવા માટે પણ કરવામાં આવે છે. તેમા ઠંડક મેળવવા માટેના ગુણધર્મો છે જે ત્વચા સંબંધિત સમસ્યાઓમાં ઝડપી રાહત આપે છે.
કદંબમાં શરીરમાં એન્ટિ-ટ્યુમર પ્રવૃત્તિઓ ઉત્પન્ન કરી શકે છે. તેના ઉપયોગથી પ્રોસ્ટેટ કેન્સર, પેટનું કેન્સર, સ્તન કેન્સર અને અન્નનળીના કેન્સરના લક્ષણો નિયંત્રિત કરી શકાય છે. કદંબના ફૂલના સેવનથી શરીરમાં ફેલાતા કેન્સરના કોષોની વૃદ્ધિ ઓછી કરી શકાય છે.