કાયફળ એક પ્રકારનો છોડ છે જે આયુર્વેદમાં ખૂબ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે અને કાયફળ નો ઉપયોગ ઘણી પ્રકારની દવાઓ બનાવવામાં કરવામાં આવે છે. કાયફળનું તેલ અને છાલ પણ ખૂબ ફાયદાકારક છે અને આયુર્વેદિક દવાઓ બનાવવામાં પણ તેનો ઉપયોગ થાય છે.
કાયફળ નું સેવન કરવાથી શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધે છે અને કિડનીમાં પણ ફાયદો થાય છે. જો કામના તણાવ અને ભાગદોડ વાળા જીવનને કારણે માથાનો દુખાવો અનુભવી રહ્યા છો, તો કાયફળનો ઘરેલું ઉપાય ખૂબ ફાયદાકારક સાબિત થશે. કાયફળની છાલની ગંધ નાક દ્વારા શ્વાસમાં લેવાથી કફથી થતો માથાના દુખાવાથી રાહત મળે છે.
આંખને લગતા રોગ જેમ કે આંખની સામાન્ય પીડા, રાતનું અંધત્વ, આંખની લાલાશ વગેરે. આ બધી સમસ્યાઓમાં કાયફળના ઘરેલું ઉપાય ખૂબ ઉપયોગી છે. શરદી,ઉધરસ અને બીજી અન્ય બીમારીથી કાન દુખે ત્યારે કાયફળનો ઉપયોગ કરવાથી આરામ મળે છે, કાયફળને તેલમાં પકવીને પછી તેને ગાળીને કાનમાં 1-2 ટીપા નાખવાથી કાનનો દુખાવો મટે છે
કાયફળની દાંડીની છાલ ચાવવા અને દાંતની વચ્ચે દબાવવાથી દાંતનો દુખાવો સમાપ્ત થાય છે. કાયફળનો ઉકાળો બનાવીને પીવાથી ગાલપચોળિયાં, દાંતના દુખાવા અને ગળાનો ચેપ મટે છે. જો કોઈ કારણસર શ્વાસ લેવામાં તકલીફ છે, તો તરત રાહત મેળવવા માટે કાયફળ નું સેવન કરવાથી ફાયદો થાય છે.
કાયફળની છાલનો રસ આથવા પાવડર 2 ગ્રામ મધમાં મેળવીને પીવાથી શ્વસન રોગ અને ઉધરસમાં રાહત મળે છે. કાયફળના નાના કટકા અને તજ સરખા ભાગે લઇ તે પાવડર માં નાંખીને મધ સાથે ચાટવું. તેનાથી બાળકોની લાંબી ઉધરસ અને કાળી ઉધરસને સમાપ્ત કરે છે.
કાયફળ ચહેરા માટે પણ ફાયદાકારક છે અને તેને ચહેરા પર લગાવવાથી ખીલ થી છુટકારો મળે છે. જો તમારા ચહેરા પર ઘણી ફોલ્લીઓ છે, તો પછી ચહેરા પર કાયફળ નું તેલ લગાવો અને હળવા હાથે ચહેરા પર મસાજ કરો. આ તેલ ચહેરા પર લગાવવાથી ત્વચા પણ યુવાન રહે છે. આ તેલને ત્વચા પર 15 મિનિટથી વધુ સમય માટે નહીં લગાવો અને 15 મિનિટ પછી તમારા ચહેરાને પાણીથી સાફ કરો.
કાયફળથી બનેલા 10-2 મિલિલીટર ઉકાળો લેવાથી ડિલિવરી પછી રક્તસ્રાવ, હાઈપરથાઇરોઇડિઝમ થી રાહત મળે છે. કાયફળ ની છાલને ભેંસના દૂધ સાથે પીસીને રાત્રે ઇન્દ્રિયો પર લગાવો અને સવારે ધોઈ લો. કાયફળ હૃદય માટે ખૂબ ફાયદાકારક છે અને તેનું સેવન કરવાથી હ્રદય હંમેશા સવસ્થ રહે છે.
કાયફળ ખાવાથી ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ થી છૂટકારો મળે છે અને આ સ્થિતિમાં તમારું હૃદય અનેક રોગોથી સુરક્ષિત રહે છે. કાયફળ શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવામાં મદદ કરે છે. આ ખાવાથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધે છે અને શરીરને અનેક રોગોથી બચાવે છે. ખરેખર જે લોકોની પ્રતિરક્ષા ઓછી છે, તેઓ જલ્દી માંદા પડી જાય છે. પરંતુ કાયફળ ખાવાથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધે છે
મોટે ભાગે મસાલેદાર ખોરાક અથવા અકાળે ખોરાક ખાવાથી પેટમાં દુખાવો થાય છે. 1 ગ્રામ કાયફળના ચૂર્ણમાં ચપટી મીઠું પાવડરમાં ભેળવીને લેવાથી પેટનો દુખાવો મટે છે. જો તમને કમર, પગ અને ઘૂંટણમાં દુખાવો થાય છે, તો પછી કાયફળના તેલની માલિશ કરો. આ માલિશ કરવાથી તરત જ દુખાવામાં રાહત મળે છે
કાયફળના ચૂર્ણ ને સુકા આદુનો પાવડર મિક્સ કરીને શરીર પર લગાવવાથી અતિશય પરસેવો બંધ થાય છે. કાયફળની છાલનો પાઉડર પાણીમાં પીસીને સોજા પર લગાવવાથી સોજો ઓછો થાય છે. ડાયાબિટીસથી પીડિત લોકોએ કાયફળ ખાવું જ જોઈએ. કાયફળ ખાવાથી લોહીમાં ગ્લુકોઝનું પ્રમાણ ઓછું થાય છે અને ડાયાબિટીઝ નિયંત્રણમાં આવે છે. આયુર્વેદમાં, કાયફળને ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે પણ ખૂબ ફાયદાકારક ગણાવ્યું છે.
જો વધારે મસાલેદાર ખોરાક, પેકેજ્ડ ફૂડ અથવા બહારનું ખાવાનું ખાવાથી ઝાડા થયા હોય અને તે બંધ થવાનું નામ ન લેતા હોય તો કાયફળ નો ઘરેલું ઉપાય ખૂબ ઉપયોગી સાબિત થશે. કાયફળના પાવડરને 1-2 ગ્રામને બે ગણા મધ સાથે મેળવી પીવાથી અતિસારમાં ફાયદો થાય છે.
10-30 મિલી કાયફળ ની છાલનો ઉકાળો લેવાથી ઝાડા, પ્રવાહ અને જઠરાંત્રિય ચેપમાં ફાયદો થાય છે. જો તાવ આવે છે, તો કાયફળ લેવું જોઈએ. કાયફળ ખાવાથી શરીરનું તાપમાન આપમેળે ઘટે છે. તાવની સ્થિતિમાં તમારે કાયફળ નો એક ગ્રામ પાવડર પાણી સાથે લેવો જોઈએ. આ પાવડર ખાધા પછી તાવ થી રાહત મળે છે.