સારણગાંઠ એટલે કે હર્નિયા નામથી મોટાભાગના લોકો પરિચિત હશે. જ્યારે આંતરડાં પેટના નીચેના ભાગમાંથી બહાર આવી જાય છે અને સોજો અથવા માંસની થેલી જેવું અનુભવાય, તેને હર્નિયાનું લક્ષણ માનવામાં આવે છે. જાણો આ બીમારી કેમ થાય છે તથા તેનાથી કેવી રીતે બચી શકાય
શરીરના આંતરિક અંગોનો વિકાસ બહારની તરફની દીવાલ બાજુ થવો એને હર્નિયા કહેવાય છે. આ માંસપેશીઓમાં નબળાઈનું મોટું કારણ હોય છે. હર્નિયા એક એવી સમસ્યા છે, જેનો ઇલાજ માત્ર સર્જરી જ છે. વધતી ઉંમરની સાથે માંસપેશીઓની નબળાઈની સમસ્યા વધારે થાય છે.
મેદસ્વિતા, પહેલેથી આવતી ખાંસી, મૂત્રરોગ અથવા પ્રોસ્ટેટ સંબંધિત સમસ્યાઓ થવી, કબજિયાતની બીમારી પણ જો પહેલેથી હોય તો હર્નિયાની ફરિયાદ થવાની શક્યતા વધી જાય છે. પરિવારમાં જો પહેલેથી માંસપેશીઓની નબળાઈની ફરિયાદ હોય તો તે થવાની શક્યતા વધારે રહે છે.
કોન્ગિકલ હર્નિયા જન્મની સાથે જ નસોની નબળાઈને કારણે થઈ જાય છે. વધારે વજન ઊંચકવાને કારણે આ સમસ્યા થઈ શકે છે. જેમ કે, વેટ લેફ્ટર્સ, વજન ઉઠાવનાર મજૂરને આ થવાની શક્યતા વધારે રહે છે.
દરેક અંગ સ્નાયુઓથી જોડાયેલું હોય છે. જ્યારે કોઈ પણ અંગ પોતાને એની જગ્યા પર પકડી રાખતા સ્નાયુ કે ટિશ્યુની દીવાલને ધક્કો મારીને બહાર આવી જાય છે એ તકલીફને હર્નિયા કહે છે. ખાસ કરીને આંતરડા પેટની દીવાલની નાજુક બાજુએથી કે નબળી પડી ગયેલી બાજુએથી બહાર નીકળે એ અવસ્થા એટલે હર્નિયા.
સારણ થવા ના કારણો મા, પેટનુ દબાણ અને સ્નાયુઓ ની નબળાઇ ભાગ ભજવતી હોય છે. ક્યારેક સારણ જન્મથી જ હોય છે અને નિદાન મોટી ઉમરે થતુ હોય છે. અને ક્યારેક મોટી ઉમરે જ થતી હોય છે.
કોઇ પણ સારણ મા જો પેટ ના આંતરડા ફસાય જાય તો તાત્કાલિક મોટા ઓપરેશન ની જરૂર પડી શકે છે, જેમા આંતરડા નો ખરાબી વાળો ભાગ કાપવો પણ પડી શકે છે. એટલે જ સારણ નુ નિદાન થયે તેનુ ઓપરેશન સમયસર કરાવી લેવુ જ હિતાવહ રહે છે.
જ્યારે સારણગાંઠ મોટી થાય છે ત્યારે ચાલવાની તકલીફ, પેડુમાં બળતરા, ઝાડો પેશાબ વખતે તકલીફ વગેરે જોવા મળે છે. કોઇવાર એકાએક આંતરડું વધુ પડતું નીચે ઉતરી આવે તો તે પેટમાં પાછું જઇ શક્તું નથી. અને આ સારણગાંઠ તીવ્ર વેદના તથા પેટનો સોજો ઉત્પન્ન કરે છે. ઉલ્ટી થાય છે.
ઘણીવાર ઝાડો પેશાબ બંધ થઇ જાય છે. આવા કેસમાં તુરંત જ શસ્ત્રક્રિયા (ઇમરજન્સી ઓપરેશન) કરાવવું જરૂરી છે. આ જાતની પરિસ્થિતિ મોટે ભાગે પુરૂષોમાં જોવા મળે છે. અને શસ્ત્રક્રિયામાં થોડો પણ વિલંબ પ્રાણઘાતક પૂરવાર થાય છે. સ્ત્રીઓમાં આવી પરિસ્થિતિ જવલ્લેજ જોવા મળે છે.
મૂળભૂત રીતે, સરળ કિસ્સાઓમાં, તમે એક ખાસ પાટો માટે અરજી કરી શકે જંઘામૂળ, જે આગળ નીકળી ની ઘટના અટકાવવા અને દર્દી જીવન સરળતા રહેશે. તમે પણ પેટની માંસપેશીઓ મજબૂત ખાસ કસરતો પ્રયાસ કરી શકો છો. અને તમે કેટલીક બિનપરંપરાગત સાધન પ્રયાસ કરવો જોઈએ. પરંતુ તેઓ માત્ર તમારા ડૉક્ટર સાથે પરામર્શ પછી લાગુ કરવાની જરૂર છે.
અતિશયોક્તિયુક્ત હર્નીયાનું એક મહત્વપૂર્ણ નિદાન લક્ષણ એ પેરિસ્ટાલિસની ગેરહાજરી છે. આંતરડાના અવરોધના કિસ્સામાં, વાલ્યાનું હકારાત્મક લક્ષણ અને છિદ્રોના અવાજને નિર્ધારિત કરવામાં આવે છે.
સર્વિકલ, થોરેસીક અને કટિ મેરૂદંડની રેડિયોગ્રાફી. શંકાસ્પદ ઇન્ટરવર્ટેબ્રલ હર્નીયા સાથે કરવામાં આવે છે.સીટી અથવા એમઆરઆઈ. રોગ નિદાન માટે સૌથી વિશ્વસનીય અને માહિતીપ્રદ પદ્ધતિઓ.
નિરીક્ષણ પેટના હર્નિઅસ પર, પેટના અસમપ્રમાણતા અને પેરોટોનાઇટીસના ચિહ્નો (સકારાત્મક શ્શેકિન-બ્લમ્બરગ લક્ષણ) ઘણીવાર શોધી કાઢવામાં આવે છે. પેટના અંગોની અલ્ટ્રાસાઉન્ડ. ક્લોયેર બાઉલ્સનું દેખાવ આંતરડાના અવરોધ સૂચવે છે.આંતરડા ની એંડોસ્કોપિક પરીક્ષા.
સારણ કોઇ જાતની દવાથી મટી શકે નહી. તેના માટે ઓપરેશન જ ઇલાજ છે.સારણ ના ઓપરેશન છેકો મારી ને મેશ એટલે કે જાળી મૂકી ને તેમજ લેપેરોસ્કોપિક એટલે કે દુરબીન થી થતા હોય છે. અલગ અલગ સારણ માટે કઈ પદ્ધતિ થી કરવુ તે સર્જન નક્કી કરતા હોય છે.