લીવર એ શરીરનું એક મહત્વપૂર્ણ અંગ છે જે શરીરમાંથી ઝેરી તત્વોને દૂર કરવાનું કામ કરે છે. આ ઉપરાંત, તે જરૂરી પ્રોટીન અને કોલેસ્ટ્રોલ ઉત્પન્ન કરવા, ખનિજો, આયર્ન અને વિટામિન Aનો સંગ્રહ કરવા, જૂના લાલ રક્તકણોનો નાશ કરવા, આલ્કોહોલ અને દવાઓને તોડી નાખવા અને ચયાપચય કરવાનું પણ કામ કરે છે.
જીવનમાં દરેક વ્યક્તિની ઈચ્છા હોય છે કે, તે હંમેશા સ્વસ્થ રહે, તેને ક્યારેય કોઈ ગંભીર બીમારીનો સામનો કરવો ન પડે.પરંતુ બગડતી દિનચર્યા અને બદલાતી ફૂડ આદતોને કારણે દરેક વ્યક્તિની સ્વસ્થ રહેવાની ઈચ્છા પૂરી કરવી શક્ય નથી. એકવાર શરીરમાં કોઈ રોગ પ્રવેશી જાય તો સમજવું કે ધીમે ધીમે શરીર રોગોનું ઘર બની જાય છે. જેની સારવારમાં ઘણી મોંઘી અને મુશ્કેલ સારવાર બાદ પણ તેમની સાથે વ્યવહાર કરવો શક્ય નથી.
ડોકટરોના મતે, નબળા લીવર એ રોગોનું કારણ છે જે શરીરમાં સરળતાથી પ્રવેશ કરે છે. જ્યારે તેમાં કોઈપણ પ્રકારની ખામી હોય છે, ત્યારે શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ બગડે છે, જેના કારણે શરીર નબળું પડી જાય છે અને પછી રોગોનો હુમલો થવા લાગે છે.
લીવર ખરાબ થતા જોવા મળતા લક્ષણો:
ચહેરા પર ફોલ્લીઓ – ક્યારેક ચહેરાનો રંગ પીળો થવા લાગે છે અને ચહેરા પર સફેદ ડાઘ દેખાવા લાગે છે. જો તમારી સાથે પણ આવું થઈ રહ્યું હોય તો તે કોઈ સારા સંકેત નથી.
આંખોનું પીળું પડવું – જો આંખોનો સફેદ ભાગ પીળો થઈ જાય તો સમજી લેવું કે તે તમારા માટે પણ પરેશાનીનું કારણ બની શકે છે.આંખોના પીળાશને અવગણશો નહીં.
મોઢામાં દુર્ગંધ – મોઢામાં એમોનિયાનું પ્રમાણ વધવાથી મોંમાંથી દુર્ગંધ આવવા લાગે છે. લીવર ફેલ થવાને કારણે આવું થાય છે, શ્વાસની દુર્ગંધને અવગણશો નહીં, તે ગંભીર સ્વરૂપ લઈ શકે છે.
થાકેલી આંખો અને ડાર્ક સર્કલ- જો તમને હંમેશા થાક લાગે છે. તમને રાત્રે ગમે તેટલી ઊંઘ આવે તો પણ તમને લાગે છે કે તમારી ઊંઘ પૂરી નથી થઈ. આંખોમાં ડાર્ક સર્કલ દેખાવા લાગે છે અને જો આંખોમાં સોજો આવવા લાગે છે તો તે સારો સંકેત નથી.
પાચનતંત્રની નબળાઈ – સૌથી મોટું લક્ષણ એ છે કે તમારું પાચન બરાબર નથી. જો તમે વધુ પડતા મરી-મસાલા ખાઓ છો, તો છાતીમાં બળતરા થાય છે.અપચો લીવરમાં સમસ્યા સૂચવે છે.
લીવર સાફ કરવાના ઘરેલુ ઈલાજ:
લિવર ડિટોક્સએ શરીરમાંથી ઝેર દૂર કરવા, વજન ઘટાડવા અથવા સ્વાસ્થ્યને સુધારવા માટેની પ્રક્રિયા છે. જો વારંવાર એલર્જી થતી હોય તો સમજવું જોઈએ કે લીવરને ડિટોક્સની જરૂર છે. લીવર ડેમેજના લક્ષણો-કુપોષણ, ભૂખ ન લાગવી, થાક લાગવો, પાચન સંબંધી સમસ્યાઓ, ત્વચાનો રંગ બદલવો, ગેસ થવો, ધબકારા વધી જવા.
ખાંડયુક્ત ખોરાક શરીરની અમુક ચોક્કસ ઉત્સેચકો ઉત્પન્ન કરવાની ક્ષમતાને અવરોધે છે જે જરૂરી છે, જે શરીરમાં ગ્લુકોઝનું પ્રમાણ વધારી શકે છે. તેથી ખાંડના સેવનને દરરોજ 20-30 ગ્રામ અથવા તેનાથી ઓછા સુધી મર્યાદિત કરવું જોઈએ.
ગરમ પાણી સાથે લીંબુ લીવરને શુદ્ધ કરવાનું કામ કરે છે. ખાસ વાત એ છે કે તે શરીરમાંથી ટોક્સિનને બહાર કાઢવામાં મદદ કરે છે. સવારે ખાલી પેટ એક ગ્લાસ નવશેકા પાણીમાં અડધા લીંબુના રસ સાથે પીવાથી જબરદસ્ત ફાયદો થાય છે.
લીવરના ડિટોક્સિફિકેશન માટે લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી અથવા લીલોતરી એ કુદરતી વસ્તુ છે. આ બંનેનો રસ પીવાથી લીવર એકદમ સાફ થઇ જાય છે. આ સાથે તેને સામાન્ય રીતે પણ ખાઈ શકાય છે.
આયુર્વેદમાં યકૃતના કાર્યને સુધારવા માટે આમળાનો વ્યાપક ઉપયોગ થાય છે. તે શરીરમાંથી ઝેરી તત્વોને બહાર કાઢવામાં મદદ કરે છે. સારા પરિણામ માટે એક ગ્લાસ ગરમ પાણીમાં એક ચમચી સૂકા આમળાનો પાઉડર ભેળવીને સવારે ખાલી પેટે પીવો. અથવા તો એક ગ્લાસ આંબળાનું જ્યુસ પીવાથી પણ ફાયદો થાય છ.
મોટાભાગના ફળોમાં વિટામિન સી હોય છે જે ડિટોક્સ માટે સારું છે. દ્રાક્ષ, સંતરા અને લીંબુમાં એન્ટીઓક્સીડેન્ટ હોય છે જે લીવરને સોજો ઓછો કરીને રક્ષણ આપે છે. બ્લુબેરી અને ક્રેનબેરી જેવા બેરીમાં એન્થોકયાનિન હોય છે જે એન્ટીઓક્સીડેન્ટ તરીકે કામ કરે છે.
અશ્વગંધા એક શક્તિશાળી આયુર્વેદિક ઔષધિ છે જે યકૃતને સાફ કરે છે.તે યકૃતના કોષો પર તણાવ અને રેડિયેશનની અસરોને ઘટાડે છે અને તેમના નુકસાનને અટકાવે છે.
ત્રિફળા પાવડરનું સેવન નિયમિત કરવાથી લીવર એકદમ કાચ જેવું ચોખ્ખું થઇ જાય છે. ત્રિફળા પાવડરમાં મુખ્યત્વે આંબળા, બહેડા અને હરડેનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત ત્રિફળા કબજિયાત નિવારણ માટેનો બેસ્ટ ઈલાજ છે.