ડમરો એક છોડ છે. આયુર્વેદમાં તેના ઔષધીય ગુણધર્મોને લીધે તે સદીઓથી વિવિધ પ્રકારના રોગો માટે વપરાય છે. ડમરા નો સુગંધિત છોડ દુખાવો દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. ડમરા નું ઝાડ 1.8-22 મીટર ઊંચું અને સુગંધિત હોય છે. ડમરાની ડાળીઓ આંગળીઓની જેમ મોટી, ગુચ્છાદાર અને સફેદ હોય છે.
ડમરાના પાંદડા મોટા અને લંબગોળ હોય છે. તેના ફળ લંબગોળ, નાના અને ટૂંકા હોય છે. ડમરો કડવો અને ઠંડો હોય છે. તેના ફૂલો અને ફળનો સમય ઓગસ્ટથી ફેબ્રુઆરી સુધીનો હોય છે. ડમરો ઝેર, લોહીબગાડ, કોઢ, શરીરની ભીનાશ, ખંજવાળ અને ત્રીદોષ મટાડે છે.
ડમરો દીપન, પાચન, યકૃત-પીત્તની સારક, વાયુને હરનાર, સોજો ઉતારનાર, તાવ મટાડનાર, મુત્ર વધારનાર તથા ગર્ભાશયને સંકોચે છે. ડમરો મળાવરોધ, તાવ, આફરો, શુળ, ત્વચાના રોગો અને રક્તવીકાર મટાડે છે. ડમરા પાસે સાપ આવતો નથી એમ કહેવાય છે.
તો ચાલો હવે આપણે જાણીએ ડમરાથી આપણાં શરીને કયા કયા ફાયદાઓ થાય છે. કાનના દુખાવામાં રાહત માટે ડમરા નો ઉપયોગ વધુ અસરકારક છે. ડમરાના પાનના રસના 1-2 ટીપા કાનમાં નાખવાથી કાનના દુખાવામાં રાહત મળે છે. જો કોઈ પણ રીતે બાળકની ખાંસી ઓછી થતી નથી, તો ડમરાના પાનના 5-10 મિલીલીટરનો ઉકાળો આપવાથી ઉધરસ મટે છે.
પેટમાં દુખાવો થતો હોય તો ડમરાના ગુણધર્મો અસરકારક રીતે કાર્ય કરે છે. ડમરાના પાનનો 10-15 મિલિલીટર ઉકાળો પીવાથી પેટના કીડા અને પેટના દુખાવાથી રાહત મળે છે. ડમરાના પાંદડાના ઉકાળામાં 1 ગ્રામ તજ પાવડર પીવાથી પેટનો દુખાવો ઓછો થાય છે.
જો ખાવાથી અપચાની સમસ્યા થતી હોય તો ડમરાના પાંદડા નો ઉકાળો 10-15 મિલિલીટર પીવાથી પાચન માં વધારો થાય છે. 10 મિલીલીટર ડમરાના પાંદડાના ઉકાળામાં 65 મિલિગ્રામ હીંગ પાવડર ઉમેરવાથી આંતરડાના કૃમિ મરે છે. આને કારણે કૃમિની સમસ્યા ધીમે ધીમે અદૃશ્ય થવા લાગે છે.
જો યકૃતના રોગોથી પરેશાન છો તો પછી આ રીતે ડમરાનો ઉપયોગ કરવાથી ઝડપી રાહત મળે છે. ડમરાના તેલમાં ખાંડ મિક્સ કરીને તેનો ઉપયોગ કમળો અને યકૃતના અન્ય રોગોમાં ફાયદાકારક છે. પાંદડા પીસીને પેટ પર લગાવવાથી યકૃતના રોગો ઓછા થાય છે. ડમરાના પાનના ચૂર્ણમાં 1 ગ્રામ સૂંઠ નાખીને ઉકાળો બનાવીને પીવાથી ગર્ભાશયના દુખાવામાં રાહત મળે છે.
ડમરાના ફૂલનો આગળનો ભાગ અને પાંદડામાંથી બનેલો ઉકાળો 10-20 મિલી લેવાથી માસિક રોગો રોગોમાં ફાયદો થાય છે. ડમરાના ઔષધીય ગુણધર્મો ના ફાયદા મેળવવા માટે તેના પાંદડા પીસીને લેપ કરવાથી લોહીની સમસ્યા અને જખમોને ઝડપથી મટાડવામાં મદદ મળે છે. જો તમને કોઈ રોગને લીધે એલર્જીથી પરેશાન છો તો ડમરાના છોડનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
10 ગ્રામ ડમરાના પાંદડામાં શતાવરીના મૂળનો 10 ગ્રામ પાવડર ભેળવીને એક ઉકાળો બનાવો અને આ ઉકાળો 10-20 મિલિલીટર પીવાથી શારીરિક શક્તિમાં વધારો થાય છે. નબળાઈ અને અશક્તિથી છુટકારો મળે છે. ડમરાના પાનનો ઉકાળો બનાવવો અને તેને 10-20 મિલીલીટર પીવાથી તાવ મટે છે. આ પાનનો ઉકાળો પીવાથી મેલેરીયા, ટાઈફોડ, ડેન્ગ્યુ જેવા તાવમાં રાહત મેળવી શકાય છે.